De grote kraak
(Een verhaal behorende bij de dorpsmarkering van Harbrinkhoek-Mariaparochie, de kluis bij de parkeerplaats van MVV’29).
Het jaar 2000. De gemeente Tubbergen wil de overgang van de 20e naar de 21e eeuw markeren. Ze treedt als zelfstandige gemeente de toekomst tegemoet met 9 kernen die elk een eigen identiteit hebben. Maar die ook onderling sterk verbonden zijn. Voor het gemeentebestuur een goede reden om stevig in beeldende kunst te investeren, in elke kern een uiting als bindend element. Anne Hilderink (Kloosterburen) maakte een plan waarmee de gemeente Tubbergen haar ambities kon realiseren. Zij op haar beurt vroeg Gert Sennema (Grijpskerk) om voor alle negen kernen van de gemeente Tubbergen op basis van oude en nieuwe verhalen een beeld te maken. Een beeld dat de identiteit van de eigen kern op een eigentijdse manier tot spreken brengt. De eerste dorpsmarkering die vervaardigd werd was de kluis ofwel de brandkast van Harbrinkhoek.
In de hoek op het terras van Café Partycentrum de Spar staat een verlaten brandkast ( dit was de oorspronkelijk plek van de kluis). Uitgevoerd in ongenaakbaar Belgisch hardsteen met bronzen details. De kijker is verrast. Wat is hier aan de hand? Sennema hoorde in Harbrinkhoek-Mariaparochie het verhaal van de grote kraak. De spoorwegstaking was uitgeroepen en er was veel geld voor nodig om voedsel en kleding aan te schaffen voor de ondergedoken spoorwegbeambten en hun gezinnen.
In het najaar van 1944 beraamden leden van de K.P. (Knokploeg) Almelo en omgeving in café de Krön (café Frielink) in Harbrinkhoek, een overval op het Almeloos bijkantoor van de Nederlandse Bank. Op 15 november was het zover. Alles liep volgens plan. De buit bedroeg het voor die tijd ongehoorde bedrag van 46,1 miljoen gulden, omgerekend naar euro’s, een kleine 21 miljoen. De KP verstopte de buit in een hooiberg, de operatie leek succesvol verlopen. Twee weken later ging het mis. Toen werd de groep alsnog opgerold en naar een concentratiekamp gedeporteerd. Slechts één man, Hendrik Frielink, overleefde dat.
Harbrinkhoek-Mariaparochie, dat aan de rand van de gemeentegrenzen ligt- de kerk ligt zelfs op Almelose grond-, stapte met deze kraak de wereldgeschiedenis binnen. De thema’s oorlog en vrede, de rechtmatigheid van verzet en het gebruik van geweld worden hier ter discussie gesteld. Heftige thema’s, actuele thema’s ook. De rust en de vrede van het platteland zijn soms een illusie. Sennema is geen zedenmeester. Hij kent het verhaal maar gaat niet verder dan het beeld van een gesloten brandkast. Hij gebruikt daarbij een beeldtaal die aansluit bij die van een stripverhaal. De onverwachte plaats van de brandkast wekt de nieuwsgierigheid.
Wat doet dat ding dichtbij de Spar, zijn dieven bij hun werk gestoord misschien? Ja, in wezen is hun actie mislukt, al zag het er even heel anders uit. En tenslotte, waarom staat de deur op een kier en kun je er toch niet bij? Het verleden is afgesloten. De vraag naar de inhoud, naar het verhaal, naar alle andere verhalen van toen moet steeds weer gesteld worden.